استفاده از مدل CMMI در بهبود سازمان‌هاي نرم‌افزاري

نویسنده Zohreh Gholami, بعد از ظهر 13:58:05 - 06/28/11

« عوامل مؤثر در موفقيت پروژه هاي فناوري اطلاعات دولت الكترونيك با ارائه يك مدل | چرا جيتکس ديگر جيتکس نيست؟ »

0 اعضا و 1 مهمان درحال دیدن موضوع.

Zohreh Gholami

استفاده از مدل CMMI در بهبود سازمان‌هاي نرم‌افزاري

واژه‌هاي كليدي:  بهبود فرآيند، مدل بلوغ قابليت، فرآيند‌هاي مديريتي پروژه، CMMI for Development

چكيده:
در بسياري از سازمان‌هايي كه در پروژه‌هاي IT با مشكل مواجه هستند، مديران و مهندسين، ضرورت بهبود را درك كرده‌اند، ولي در مورد اين كه اولويت‌هاي بهبود كدام است و ابتدا بايد چه گام‌هايي را بردارند؛ اتفاق  نظر وجود ندارد. بهبود فرآيندها در حوزه‌هاي مختلف بايد انجام شوند ولي به چه ترتيب و اولويتي و با چه ملاحظاتي ؟
همه حوزه‌هاي فرآيندي را نمي‌توان هم‌زمان بهبود داد. سازمان توان كار هم‌زمان بهبود را نيز نخواهد داشت. بهتر است حوزه‌هاي فرآيندي را با اولويت و ملاحظاتي بهبود بخشيد و با تكيه بر نتايج بهبود در هر حوزه،  به حوزه‌/حوزه‌هاي بعدي پرداخت.

مدل بلوغ قابليت براي توسعه نرم‌افزار ((CMMI for Development چهارچوبي را براي بهبود فرآيندهاي سازمان نرم‌افزاري ارائه مي‌دهد كه توسط آن سازمان مي‌تواند بهبود را به شكل مرحله‌اي و پله‌اي به پيش ببرد. اين مدل، نقشه راه بهبود را در اختيار سازمان قرار مي‌دهد و در آن مراحل بهبود به گونه‌اي طراحي شده است كه بهبود در هر مرحله، زيربنا و پيش‌نياز بهبود در مرحله‌ي بعد باشد. 

مقدمه:
سازمان‌هاي نرم‌افزاري براي توسعه و نگهداشت محصولات با كيفيت بهتر، مي‌توانند سازمان خود را در محورها و ابعاد مختلف بهبود بخشند. سه محوري كه سازمان‌ها با بيشترين تمركز به بهبود آن مي‌پردازند عبارتند از : فرآيند، نيروي انساني و تكنولوژي و ابزارها  (شكل 1).

(شكل 1)

از ميان اين سه محور مهم، آنچه كه همه چيز را در سازمان يكپارچه نگه مي‌دارد، فرآيندهاي سازمان است. فرآيندهاي سازمان مي‌توانند تمام فعاليت‌هاي سازمان را در جهت حركت به سمت اهداف كسب‌وكار، همسو و همگرا كنند. فرآيندهاي سازمان امكان بهره‌گيري صحيح از منابع را فراهم كرده و بستر لازم را براي بكارگيري تكنولوژي‌هاي جديد فراهم مي‌كنند. از اين روست كه در صنايع توليدي، مدتهاست كه اهميت و نقش فرآيندهاي كارآمد و اثربخش، بر كيفيت محصول شناخته شده است.  فرآيندهاي با كيفيت بالا، به نيروي انساني سازمان‌ها كمك مي‌‌كند كه با همگرايي بيشتري، در جهت اهداف سازمان كار كنند. فرآيندهاي كارآمد،  موتور محركه به كارگيري تكنولوژي‌ها نو در سازمان هستند.


معرفي  مدل CMMI
مدل بلوغ قابليت CMMI ، با بكارگيري دانش و تجارب در مديريت فرآيندها و با تكيه بر اين اصل كه « كيفيت سيستم يا محصول شديدا متاثر از فرآيندي است كه در توسعه و نگهداشت آن به كار رفته است»، ايجاد شده است. اين مدل بارويكردي سيستمي و فراگير، سازمان را در جهت بهبود فرآيندها و رسيدن به اهداف كسب‌وكار به پيش مي‌برد.
مدل بلوغ قابليت CMMI  چهارچوبي است براي بلوغ فرآيندها كه نقشه راه را براي بهبود مستمر فرآيندها در سازمان‌ها نشان مي‌دهد. مدل CMMI  علاوه بر بهبود، براي ارزيابي و مقايسه سازمان‌ها نيز به كار مي‌رود.
اين مدل توسط موسسه‌ي مطالعاتی و تحقيقاتی مهندسي نرم‌افزار(Software Engineering Institute) وابسته به دانشگاه کارنگی ملون (Carnegi Melon) امريكا ارائه شده و مرتبا نيز ارتقاء يافته است.
در مدل CMMI ،  5 سطح بلوغ مطابق شكل (2) و به شرح زير براي قابليت‌هاي سازمان تعريف شده است:
سطح يك يا ابتدايي:  پيشرفت كار قائم به ظرفيت‌هاي فردي است و مديريت، كنترلي بر پروژه‌ها ندارد.
سطح 2 يا مديريت شده: مديريت، پروژه‌ها را به دقت برنامه‌ريزي و پايش مي‌كند. طرح‌ريزي‌ها بر اساس تجارب پروژه‌هاي قبلي انجام مي‌شود و فرآيندها در سطح پروژه‌ها تعريف شده و تحت كنترل است.
سطح 3 يا تعريف شده: تمام فرآيندهاي مديريتي و مهندسي در سطح سازمان تعريف شده و به طور يكنواخت، به كار گرفته مي‌شوند.
سطح 4 يا مديريت شده به صورت كمّي: اندازه‌گيري فرآيند و محصول، انجام مي‌شود و مديريت، فرآيند و محصول را به صورت كمّي، درك كرده و كنترل مي‌كند.
سطح 5 يا بهينه: بهبود مستمر فرآيند از طريق بازخورد كمّي از فرآيندها و بكارگيري نوآوري‌هاي تكنولوژيك انجام مي‌گيرد.


(شكل 2 )

مشخصات سطوح مختلف مدل
مشخصات سطح 1 :
•   فرآيندهاي في‌‌البداهه
•   طرح‌‌ها، تحت فشارها و بحران‌‌هاي پروژه كنار گذاشته مي‌شوند.
•   به مشكلات به صورت واكنشي، عكس‌‌العمل نشان داده مي‌شود.
•   موفقيت پروژه كاملا وابسته به مديران قابل و تيم پروژه ماهر است. موفقيت در پروژه‌ها تكرارپذير نيست.
•   كارآيي پروژه تابعي از دانش و قابليت‌هاي فردي است نه سازماني.
•   زمان، هزينه و كيفيت محصول غير قابل پيش‌بيني است.
مشخصات سطح 2 :
•   طرح‌ريزي و كنترل و پايش پروژه‌ها انجام مي‌شود. پروژه‌ها مطابق با طرح‌هاي مصوب  مديريت مي‌شوند.
•   فرآيندها و استانداردها در سطح پروژه تعريف شده و اجرا مي‌شوند.
•   نيازمندي‌هاي پروژه مديريت مي‌شود. فرآورده‌ها ، نيازمندي‌هاي ذينفعان را برآورده مي‌سازد.
•   طرح‌ريزي و مديريت پروژه‌ها بر اساس تجربه هاي موفق قبلي انجام مي‌شود.
مشخصات سطح 3 :
•   تمام فرآيندهاي مديريت و مهندسي براي توسعه و نگهداشت با جزئيات كامل در سطح سازمان تعريف شده‌اند.
•   فرآيندهاي سازماني در تمام پروژه‌ها به صورت يكنواخت به كار گرفته مي‌شوند. هر پروژه مي‌تواند بنا بر نيازمندي‌هاي خاص پروژه و در چهارچوب راهنماي متناسب‌سازي، فرآيندهاي سازماني را متناسب‌سازي كند.
•   گروهي در سازمان مسئول تدوين و بهبود فرآيندها هستند.
•   آموزش‌‌هايي در سطح سازمان اجرا مي‌شود تا اطمينان حاصل شود كه كاركنان دانش و مهارت لازم را براي انجام وظايف محوله دارند.
مشخصات سطح 4 :
•   اهداف كمّي براي كيفيت محصول و فرآيند تعريف مي‌شوند.
•   كيفيت محصول و بهره‌وری فرآيندها در تمام پروژه‌ها مطابق يك طرح سازماني سنجش، اندازه‌گيري مي‌شود.
•   انحراف از اندازه مورد نظر براي فرآيند و محصول كنترل مي‌شود.
•   اندازه‌‌ها در يك پايگاه اطلاعات سازماني نگهداري مي‌شوند.
مشخصات سطح 5 :
•   تمركز بر بهبود مستمر فرآيند
•   تحليل فرآيندها، رفع نقاط ضعف و تقويت آنها به صورت پيش‌بينانه
•   تحليل خطاها و رفع علت بروز خطا
•   بهبود مستمر فرآيند از طريق نوآوري‌هاي تكنولوژيك


فرآيندهاي سطوح مختلف مدل
هر سطح بلوغ به مجموعه‌اي از فرآيندهاي توسعه و نگهداشت مرتبط شده است كه براي رسيدن به آن سطح بايد مجموعه‌ي فرآيندهاي سطح مورد نظر را مطابق اهداف و راهنمايي‌هاي مدل بلوغ، بهبود داد. فرآيندهاي سطوح مختلف مدل عبارتند از:
فرآيندهاي سطح 2
•   مديريت نيازمندي‌ها
•    طرح‌‌ريزي پروژه‌
•    كنترل و پايش پروژه‌
•   مديريت پيكربندي نرم‌افزار
•    مديريت توافق با تامين‌كننده
•   تضمين كيفيت فرآيند و محصول
•   اندازه‌گيري و تحليل
فرآيندهاي سطح 3
•   توسعه نيازمندي‌ها ( تحليل نيازمندي‌ها)
•   تعيين راه‌‌حل فني ( طراحي و پياده‌سازي)
•   يكپارچه‌سازي محصول
•   تصديق
•   صحه‌‌گذاري
•    تمركز بر فرآيندها در سطح سازمان
•    تعريف فرآيندها در سطح سازمان
•   آموزش در سطح سازمان
•   مديريت يكپارچه پروژه
•   مديريت ريسك
•    تحليل تصميمات و راه‌حل‌يابي
فرآيندهاي سطح 4
•   عملكرد فرآيند سازماني
•    مديريت كمّي پروژه
فرآيندهاي سطح 5
•   نوآوري سازماني
•    تحليل خطاها و پيشگيري از بروز آن‌ها


سطح 2 مدل CMMI و پروژه‌ها

تمركز سطح 2 مدل بلوغ CMMI بر پروژه‌ها
هدف دستيابي به سطح 2 بلوغ، نهادينه كردن فرآيندهاي موثر مديريتي در پروژه‌هاي نرم‌افزاي است تا سازمان را قادر سازد تجارب موفق پروژه‌هاي قبلي را تكرار كند. سازماني كه  بهبود را در دستور كار خود دارد،  ابتدا بايد پروژه‌‌هاي خود را به درستي مديريت كند. از اين رو در اين سطح، سازمان به بهبود فرآيندهاي مديريتي در پروژه‌هاي نرم‌افزاري مي‌پردازد.
در سطح بلوغ 2 ، پروژه طرح‌‌ريزي شده و بر اساس نيازمندي‌ها و همچنين تجارب پروژه‌هاي قبلي تعهد‌سپاري مي‌شود. پيشرفت پروژه نسبت به آنچه در طرح پروژه پيش‌‌‌بيني شده پايش مي‌شود، مديريت، زمان، هزينه‌ها و كيفيت را كنترل مي‌كند و مشكلات را ضمن اجراي پروژه رفع مي‌كند. تغييرات در نيازمندي‌هاي پروژه تحت كنترل درمي‌‌آيد. از طريق تضمين كيفيت محصول و فرآيند، شفافيت لازم در مورد محصول توليد شده و فرآيند اجرا شده در پروژه، براي مديريت و تيم پروژه فراهم مي‌شود. انداز‌ه‌گيري در پروژه، داده‌هاي لازم براي تصميم‌گيري مديريت را فراهم مي‌كند. مديريت پيكربندي جهت ايجاد يكپارچگي در فرآورده‌هاي پروژه به كار گرفته مي‌شود و اگر بخشي از محصول از طريق تامين‌كنندگان ديگر تامين مي‌شود، مديريت تدارك/تامين محصول انجام مي‌شود.
با تحت كنترل درآوردن پروژه‌ها، زمان، هزينه و كيفيت پروژه‌ها كنترل مي‌شود و پروژه‌ها به شكل تكرارپذيري در محدوده برآورد شده‌ زمان و هزينه و كيفيت، اجرا مي‌شوند.


فرآيندهاي سطح 2 مدل بلوغ

فرآيندهاي سطح 2 به شرح زير هستند:
فرآيند مديريت نيازمندي‌ها
هدف از انجام اين فرآيند اين است كه نيازمندي‌‌هاي محصول پروژه مديريت شده، ذينفعان پروژه به نيازمندي‌ها متعهد گرديده و مغايرات بين نيازمندي‌ها با طرح‌ها و فرآورده‌هاي پروژه شناسايي شود.
فرآيند طرح‌‌ريزي پروژه‌
هدف از انجام اين فرآيند، استقرار نظام برآورد در پروژه‌ (برآورد دامنه، اندازه، نفر- ساعت و هزينه) ، تهيه طرح پروژه و متعهد‌سازی ذينفعان نسبت به آن است.
فرآيند كنترل و پايش پروژه‌
هدف از انجام اين فرآيند، پايش پروژه براساس طرح و مديريت اقدامات اصلاحي است.
فرآيند مديريت پيكربندي نرم‌افزار
هدف از انجام اين فرآيند، استقرار خطوط مبنا ، رديابي و كنترل تغييرات و تأمين يکپارچگی محصول است. 
فرآيند توافق با تامين‌كننده
هدف از انجام اين فرآيند، انتخاب تامين‌كننده، دستيابي به توافق (قرارداد) با تامين‌كننده و اجراي موفقيت‌آميز توافق (قرارداد) مي‌باشد.

فرآيند تضمين كيفيت فرآيند و محصول
هدف از انجام اين فرآيند، ارزيابي عينيِ تطابق فرآيندها وفرآورده‌هاي پروژه با فرآيندها و استانداردهاي تعريف شده است. رديابي عدم انطباق‌ها وحصول اطمينان از رفع آن‌ها، هدف ديگر اين فرآيند مي‌باشد.
فرآيند اندازه‌گيري و تحليل
هدف از انجام اين فرآيند، تعيين داده‌هاي مورد نياز مديريت براي تصميم‌گيري در سطح پروژه و فراهم آوردن آن داده‌ها از طريق اندازه‌گيري است.
همان‌طور كه ملاحظه مي‌شود، فرآيندهاي سطحِ 2 بلوغ، همگي مربوط به مديريت پروژه‌ها هستند و هيچ فرآيند مهندسي چرخه حيات و يا فرآيند سازماني در ميان آن‌ها ديده نمي‌شود.

شفافيت فرآيندها از ديد مديريت در سطوح مختلف بلوغ
در سطح 1، فرآيندهاي چرخه حيات ‌نرم‌افزار، از ديد مديريت يك جعبه سياه هستند. از آنجا كه مرحله‌بندي فعاليت‌ها نيز به درستي انجام نمي‌شود، مديريت، به سختي از وضعيت پيشرفت پروژه آگاه مي‌شود. نيازمندي‌ها به شكل غير كنترل‌شده‌اي وارد جعبه سياه مي‌شوند و محصولي از جعبه بيرون مي‌آيد كه تحت كنترل نيست.
در سطح 2، نيازمندي‌هاي مشتري و فرآورده‌ها، كنترل مي‌شود. كارهاي پايه‌اي مديريت پروژه انجام مي‌شود. مديريت در مقاطع تعريف شده پروژه، بر پروژه اشراف كامل مي‌‌يابد. مديريت، فرآيندهاي توسعه نرم‌افزار را به صورت مجموعه‌اي از جعبه‌هاي سياه مي‌بيند و از فرآورده‌ها و آنچه كه بين جعبه‌ها تبادل مي‌شود به دقت اطلاع دارد، اما ممكن است از جزئيات داخل جعبه‌ها اطلاعي نداشته باشد. به دليل وجود نقاط كنترلي در طول پروژه، مشكلات رخ داده، توسط مديريت حل مي‌شود.
در سطح 3 بلوغ كه فرآيندهاي مهندسي چرخه حيات به شكل سازماني تعريف شده‌اند، ساختارِ داخل جعبه‌هاي سياه نيز براي مديريت شفاف است و مديريت مي‌تواند به رخدادهاي پروژه، سريع و بلافاصله پس از وقوع واكنش نشان دهد.
به همين ترتيب، در هر سطح، شفافيت فرآيندها براي مديريت افزايش مي‌يابد.

استقرار فرآيندها مطابق مدل بلوغ قابليت
در مدل بلوغ قابليت، اهداف اجراي هر فرآيند تشريح شده است. فعاليت‌هايي كه براي رسيدن به اهداف بايد انجام شوند نيز توضيح داده شده است. رسيدن به اهداف هر فرآيند، در اين مدل الزامي است ولي در مورد فعاليت‌هايي كه اين اهداف را برآورده مي‌كنند مي‌توان از آنچه در مدل آمده است استفاده كرد و يا از منابع ديگري بهره برد. پس «چه بايد كرد» ها، در اين مدل مورد انتظار هستند و الزامي نيستند. سازمان بايد ثابت كند كه با مجموعه‌ي فعاليت‌ها، نقش‌ها، راهنماها، و ساير جزئيات هر فرآيند به اهدافِ الزامي مدل دست مي‌يابد. در اينجا سازمان مي‌تواند بر حسب مقتضيات، از استانداردها و متدولوژي‌هاي موجود در صنعت استفاده كند. به عنوان مثال سازمان مي‌تواند از متدولوژي Prince2  براي مديريت پروژه استفاده كند و يا استاندارد ISO/IEC15846 را براي طراحي فرآيند مديريت پيكربندي به‌كار گيرد.


اولويت بهبود فرآيندهاي مديريتي
پروژه‌هاي نرم‌افزاري در سازمان‌هاي نرم‌افزاري، اغلب با مشكلات مختلف از جمله طولاني شدن زمان پروژه، افزايش هزينه‌ها نسبت به پيش‌بيني‌ها و كيفيت نامطلوب محصول پروژه و در نتيجه عدم رضايت مشتري مواجه هستند.
مديران و مهندسين سازمان به دنبال يافتن راهي براي بهبود وضعيت پروژه‌ها، توجه خود را به اصلاح و بهبود فرآيندهاي مهندسي چرخه حيات نرم‌افزار مانند طراحي، كدينگ و آزمون معطوف مي‌كنند. اصلاح فرآيندهاي مهندسي اقدامي موثر در بهبود وضعيت پروژه‌هاست ولي به شرط آن كه فر‌‌آيندهاي مديريتي چرخه حيات نرم‌افزار، ابتدا مستقر شده باشند. در صورت استقرار فر‌آيندهاي مديريتي، فرآيندهاي مهندسي، تحت فشارها و بحران‌هاي پروژه كنار گذاشته نمي‌شوند و تيم پروژه ملزم به اجراي فرآيندي است كه تعريف شده است. بسيار ديده شده است كه مثلا با عقب ماندن پروژه و تحت فشار قرار گرفتن از نظر زمان، آزمون‌هاي پيش‌بيني شده درطرح‌ها اجرا نمي‌شود و يا مستندات طراحي توليد نمي‌شوند يا اينكه با انجام تغييرات، مستندات مربوطه به‌روز‌آوري نمي‌شود.
به دلايل فوق، تعريف فرآيندهاي مهندسي كه در تمام پروژه‌ها و سازمان يكنواخت باشد، در سطح 2 بلوغ انجام نمي‌شود و در سطح سه به آن پرداخته مي‌شود. در سطح 2 بلوغ،  فرآيندهاي مهندسي و استانداردهاي مربوط به هر پروژه در سطح همان پروژه تعريف مي‌شود. آنچه در اين سطح بلوغ، در تمام سازمان و در سطح كليه پروژه‌ها يكنواخت مي‌شود، نحوه مديريت پروژه‌ها است.


نتيجه
سازمان‌هاي نرم‌افزاري براي بهبود محصولات خود به بهبود فرآيندها مي‌پردازند. لازمست كه سازمان براي پيشبرد اين امر، از يك نقشه‌ي راه مانند مدل بلوغ قابليت‌ها (CMMI) بهره گيرد. سطح 2 اين مدل به بهبود فرآيندهاي مديريتي پروژه مي‌پردازد و بهبود اين دسته فرآيندها را مقدم بر بهبود فرآيندهاي مهندسي سازماني مي‌داند. در سازماني كه سطح 2 بلوغ را اشغال مي‌كند، پروژه‌ها تحت كنترل مديريت و به شكل تكرارپذير و در محدوده برآورد شد‌ه‌يِ‌ زمان، هزينه و كيفيت، اجرا مي‌شوند.

Tags:

Share via facebook Share via linkedin Share via telegram Share via twitter Share via whatsapp

https://www.meta4u.com/forum/Themes/Comet/images/post/clip.png
آشنايي با پورت هاي سخت افزاري كامپيوتر

نویسنده Zohreh Gholami در مقالات کامپیوتر, Computer Articles

2 ارسال
6740 مشاهده
آخرین ارسال: قبل از ظهر 10:38:56 - 11/07/11
توسط
Zohreh Gholami
https://www.meta4u.com/forum/Themes/Comet/images/post/xx.png
بهبود باروری گاو با استفاده از اسیدهای چرب غیر اشباع

نویسنده Zohreh Gholami در مقالات دامپروری, Animal husbandry Articles

0 ارسال
1870 مشاهده
آخرین ارسال: بعد از ظهر 12:34:49 - 08/21/11
توسط
Zohreh Gholami
https://www.meta4u.com/forum/Themes/Comet/images/post/xx.png
پذيرش فناوري هاي نوين در سازمان

نویسنده Zohreh Gholami در مقالات کامپیوتر, Computer Articles

0 ارسال
1452 مشاهده
آخرین ارسال: بعد از ظهر 20:32:50 - 06/28/11
توسط
Zohreh Gholami
https://www.meta4u.com/forum/Themes/Comet/images/post/clip.png
هشدار درباره استفاده بي قاعده از قرص هاي ضدبارداري

نویسنده Zohreh Gholami در اخبار مامایی

0 ارسال
1424 مشاهده
آخرین ارسال: بعد از ظهر 12:34:40 - 08/12/11
توسط
Zohreh Gholami
https://www.meta4u.com/forum/Themes/Comet/images/post/xx.png
*بـــررسي تاثيـــر استفاده از تكنيـــک هاي مديــريت پـــروژه...*

نویسنده Amir Shahbazzadeh در مقالات مدیریت, Management Articles

0 ارسال
1758 مشاهده
آخرین ارسال: بعد از ظهر 16:40:44 - 06/23/11
توسط
Amir Shahbazzadeh
https://www.meta4u.com/forum/Themes/Comet/images/post/xx.png
عوامل مؤثر در موفقيت پروژه هاي فناوري اطلاعات دولت الكترونيك با ارائه يك مدل

نویسنده Zohreh Gholami در مقالات کامپیوتر, Computer Articles

0 ارسال
1804 مشاهده
آخرین ارسال: بعد از ظهر 14:05:40 - 06/28/11
توسط
Zohreh Gholami
https://www.meta4u.com/forum/Themes/Comet/images/post/xx.png
تعيين استرين با استفاده از پوسته هاي اينوسراميد به عنوان نشانگر استرين

نویسنده Zohreh Gholami در مقالات زمین شناسی, Geology Articles

0 ارسال
1556 مشاهده
آخرین ارسال: بعد از ظهر 16:38:07 - 06/29/11
توسط
Zohreh Gholami